12 Nisan 20240 Görüntülenme

1- ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ (İZALE-İ ŞUYU) DAVASI NEDİR?

Ülkemizde cebren satış veya miras yoluyla mal kazanımı gibi çeşitli sebeplerden kaynaklı olarak bir taşınır veya taşınmaz üzerinde paylı mülkiyet veya elbirliği ile mülkiyet (iştirak) söz konusu olabilmektedir. Elbirliği ile mülkiyet(iştirak) ya da paylı mülkiyet (müşterek mülkiyet) halinde ortaklık konusu taşınır ya da taşınmaz malın kullanılması, o maldan yararlanılması veya malın üzerinde tasarrufta bulunulması farklı hukuki kurallara tabii olmakta bu sebeple de ortaklar, kural olarak ortaklık konusu taşınır veya taşınmaz mala ilişkin fikir birliği içerisinde kalmak zorundadır. Ortaklar veya paydaşlar arasında fikir birliği ise hak çatışmaları yaşanması sebebiyle her zaman mümkün olmamaktadır. Bu sebeple Ortaklar veya paydaşlar arasındaki paylı mülkiyet veya elbirliği ile mülkiyet (iştirak)’in sonlandırılması amacıyla ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASI açılabilir.

Paylı mülkiyetin sona ermesi
a. Paylaşma istemi
Madde 698- “Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir.
Paylaşmayı isteme hakkı, hukukî bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmî şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir.
Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz.”

II. Elbirliği mülkiyeti
3. Sona ermesi
Madde 703- Elbirliği mülkiyeti, malın devri, topluluğun dağılması veya paylı mülkiyete geçilmesiyle sona erer.
Paylaştırma, aksine bir hüküm bulunmadıkça, paylı mülkiyet hükümlerine göre yapılır.

2- ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASI ŞARTLARI NELERDİR?

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen mülkiyete ilişkin hükümlerde ortakların birlikte mülkiyete sonlandırmaları için özel bir dava şartı öngörülmemiştir. Dava açılırken
• Üzerinde kanuni olarak ortak mülkiyet bulunan taşınır veya taşınmaz bir malın bulunması,
• Ortakların tamamının dava dilekçesinde belirtilmesi,
• Ortaklığın giderilmesi talep edilen malın tüm ayrıntıları ile belirtilmesi (taşınmaz ise ada parsel numarası veya tapu kütüğü kaydı, araç ise plaka numarası)
• Ortaklık konusu mal üzerinde hakkı gösteren belge
• Ortaklığın ne şekilde giderilmesinin talep edildiğine ilişkin beyan
Dava dilekçesinde yer alması davanın açılmasında dikkat edilmesi gereken unsurlardandır.

3- ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASI KİME KARŞI AÇILIR?

Ortaklığın giderilmesi davası tüm ortaklara karşı açılmak zorundadır.

YARGITAY 14. HUKUK DAİRESİ E. 2015/1524 K. 2016/5160 K.T. 28.04.2016
“Paydaşlığın ( ortaklığın ) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar ( ortaklar ) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Paydaşlığın giderilmesi davasını paydaşlardan biri veya birkaçı diğer paydaşlara karşı açar. HMK’nın 27. maddesi uyarınca davada bütün paydaşların yer alması zorunludur. Paydaşlardan veya ortaklardan birinin ölümü halinde alınacak mirasçılık belgesine göre mirasçılarının davaya katılmaları sağlandıktan sonra işin esasının incelenmesi gerekir. Somut olayda ise davaya konu edilen ve satışına karar verilen 416 ada 10 parsel sayılı taşınmazın dosya içerisindeki tapu kaydından, davalı olarak davada yer alan İ. H. Ş. dışındaki paylı maliklerin taraf olarak yer almadıkları anlaşıldığından davaya dahil edilmeleri gerekir. Mahkemece, bu taşınmaz yönünden taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esası hakkında bir karar vermek gerekirken bu husus göz ardı edilerek taraf teşkili sağlanmadan yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple hükmün bozulması gerekmiştir.”

4- ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA GÖREVLİ MAHKEME HANGİSİDİR?

Ortaklığın giderilmesi davasında görevli mahkeme Sulh Hukuk mahkemesidir. Ortaklığın giderilmesini talep eden ortak veya paydaş 6100 sayılı Hukuk Muhakemesi Kanununda yer alan yetki kurallarına göre ortaklığın giderilmesi davasını açılabilir. (Taşınmaz için taşınmazın bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi gibi)

5- ORTAKLIK NE ŞEKİLDE SONLANDIRILABİLİR?

Ortaklık paydaşların dava konusu malları kendi aralarında anlaşmaları suretiyle AYNEN TAKSİM edilerek paylaştırılabileceği gibi ortaklığa konu malların SATILARAK BEDELLERİNİN ortaklara payları oranında ödenmesi suretiyle de giderilebilir. TMK 699. Maddesinde Paylaşmanın, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilebileceği düzenlenmiştir.

5.1 AYNEN TAKSİM YOLUYLA ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ

Ortaklığın giderilmesi davasında taraflar malı nasıl bölüştüreceklerine anlaşarak ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesi isteklerini mahkemeye bildirebilirler. Paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verebilir. Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur.

5.2 SATIŞ YOLUYLA ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ

TMK 699. Maddesinin 2. Fıkrasında malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunacağı düzenlenmiştir. Bu seçenekte dava konusu mal satılarak bedeli ortaklar arasında paylaştırılmaktadır. Burada özel bir hüküm olarak eğer bütün ortaklar rıza gösterdiği takdirde satış artırmasının sadece ortaklar arasında mahkeme karar verebilmektedir.

6. ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİNDE ZORUNLU ARABULUCULUK

5 Nisan 2023 tarihli Resmî Gazete’nde yayımlanan 7445 sayılı icra iflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılmasına ilişkin Kanun’un 37. Maddesi ile 1 Eylül 2023 tarihinden sonra açılacak ortaklığın giderilmesi Davaları için arabuluculuğa başvuru zorunluluğu getirilmiştir. Arabuluculuk dava şartı hale getirilmesi sebebiyle arabuluculuğa başvurulmadan davanın açılması halinde davanın usulden reddine karar verilmektedir.

Ortaklığın giderilmesi (izale-i Şüyu) davası genel esaslarıyla izah edilmeye çalışmış olup dava açılması talep edilmesi halinde dava süreci ve olası hukuki ve mali risklerin değerlendirilmesi adına bir Avukat danışmanlığı alınması önerilmektedir. Konuyla alakalı sorularınızın olması halinde tarafımızla iletişime geçebilirsiniz.