1.İHTİYATİ TEDBİR NEDİR?
İhtiyatî tedbir geçici hukukî koruma tedbirlerinin bir türüdür. Dava yoluyla talep edilen hukukî korumanın sağlanmasını ve dava sonucunda icra edilebilmesini güvence altına alan tedbirlere geçici hukukî koruma denilmektedir. 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 389 ilâ 399. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Mahkeme, ihtİyati tedbire konu olan mal veya hakkın muhafaza altına alınması veya bir yediemine tevdii ya da bir şeyin yapılması veya yapılmaması gibi, sakıncayı ortadan kaldıracak veya zararı engelleyecek her türlü tedbire karar verebilir.
Yargıtay 1.HD., E.:2012/436, K.:2012/7, T.: 10.01.2012 sayılı ilamında ihtiyati tedbiri “...’kesin hükme kadar devam eden yargılama boyunca, davacı veya davalının (dava konusu ile ilgili olarak) hukuki durumda meydana gelebilecek zararlara karşı öngörülmüş geçici nitelikte, geniş veya sınırlı olabilen hukuki korumadır’ şeklinde tanımlamıştır. Anılan tariften de anlaşılacağı üzere ihtiyati tedbir diğer fonksiyonları yanında davanın devamı sırasında ve verilecek hükmün kesinleşmesine kadar olan süreç içerisinde dava konusu şey üzerinde yeni birtakım ihtilafların çıkmasını da önleyici niteliği itibariyle geçici bir hukuki korumadır…”
İhtiyati tedbir talep eden, haksız çıktığı takdirde karşı tarafın ve üçüncü kişilerin bu yüzden uğrayacakları muhtemel zararlara karşılık teminat göstermek zorundadır. Talep, resmî belgeye, başkaca kesin bir delile dayanıyor yahut durum ve koşullar gerektiriyorsa, mahkeme gerekçesini açıkça belirtmek şartıyla teminat alınmamasına da karar verebilir. Adli yardımdan yararlanan kimsenin ihtiyati tedbir kararı için teminat göstermesi gerekmez.
2. HANGİ HALLERDE İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLEBİLİR?
İhtiyatî tedbir talebine konu olan bir hakkın mevcut olması ve bu hakkı veya hakka konu olan şeyi ihtiyati tedbirle korumayı gerekli kılan sebep veya sebeplerin bulunması, ihtiyatî tedbir kararı verilebilmesi için gereken iki temel şarttır. Hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağı veya imkansız hale geleceği yahut da ciddi bir zararın ortaya çıkacağından endişe edilmesi hallerinde uyuşmazlık konusu hakkında mahkemece ihtiyati tedbire karar verilebilir.
3. İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLEBİLMESİ ŞARTLARI NELERDİR?
Mahkemece ihtiyati tedbire karar verilebilmesi için , ihtiyatî tedbiri talep eden tarafın, belirtilen sebeplerden birisinin gerçekleşme ihtimalinin bulunduğunu yaklaşık olarak ispat etmesi gerekmektedir. Ayrıca ihtiyati tedbire ilişkin gerekli harç ve giderlerin de yatırılması gereklidir. İhtiyati tedbir talep eden tarafın, haksız çıkması ihtimaline karşı, karşı tarafın ve üçüncü kişilerin bu yüzden uğrayacağı muhtemel zararlara karşılık teminat göstermek zorunluluğu bulunmaktadır. İhtiyati tedbir talebine ilişkin teminat gösterilmesi Hukuk Muhakemeleri Kanununun 392. maddesinde düzenlenmiştir
4. İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLMESİ TALEBİ NE ZAMAN YAPILIR?
İhtiyatî tedbir talebinin hangi süreler içinde yapılacağına dair bir yasal süre veya kısıtlama bulunmamaktadır; bir diğer deyişle ihtiyatî tedbir talebi herhangi bir zaman kısıtlaması bulunmadan, talepte bulunanın istemine bağlı olarak her zaman yapılabilir.
5. İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLMESİ TALEBİ NEREYE YAPILIR?
İhtiyatî tedbir, dava açılmadan önce veya dava açıldıktan sonra talep edilebilir. Dava açılmadan önce ihtiyatî tedbir talebinde bulunulacaksa bu ihtiyati tedbir talebi esas hakkında görevli ve yetkili mahkemeye, dava açıldıktan sonra ihtiyati tedbir talebinde bulunulacaksa asıl davanın görüldüğü mahkemeye yönlendirilmesi gerekir. Eğer ki ihtiyatî tedbir talebinde bulunan taraf, görevsiz veya kesin yetki kurallarına aykırı şekilde yetkisiz bir mahkemeye ihtiyati tedbir talebini yöneltirse, mahkeme bu talebi reddetmelidir. Öte yandan kesin olmayan yetki söz konusu ise, karşı taraf yetki itirazında bulunursa mahkemenin bu konuda karar vermesi gerekmektedir. Ancak uyarmak gerekir ki hak kayıplarının yaşanmaması açısından ihtiyati tedbir talebinde bulunulması süreci bir avukat vekaletiyle takip edilmelidir.
6. İHTİYATİ TEDBİR KARARI VERİLMESİ YARGILAMA USULÜ NEDİR?
Hukuk Muhakemeleri Kanununun 316. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi uyarınca kanunlarda açıkça belirlenen haller dışında ihtiyatî tedbir, ihtiyatî haciz, delil tespiti gibi geçici hukukî koruma talepleri ile deniz raporlarının alınması, dispeççi atanması talepleri ve buna karşı yapılacak olan itirazlarda basit yargılama usulü uygulanır. Anılan kanun uyarınca ihtiyati tedbir kararı verilmesinde basit yargılama usulü uygulanacaktır.
7. İHTİYATİ TEDBİR TALEBİMİN UYGULANMASI İÇİN NE YAPMALIYIM?
İhtiyati tedbir talebimin uygulanması için, ihtiyati tedbir kararının tefhimi veya tebliğinden itibaren 1 hafta içinde ihtiyati tedbir kararının uygulanmasının talep edilmesi gerekir. Ancak uyarmak gerekir ki hak kayıplarının yaşanmaması açısından ihtiyati tedbir talebiniz bulunması halinde; sürecin bir AVUKAT tarafından takip edilmesini tavsiye ediyoruz. Mahkeme sürecinde kesin süre içinde teminat yatırılması veya teminatın teminat mektubu şeklinde mahkemeye sunulacak olması gibi usul ve esasların yürütülmesinde Avukat ile takip edilmesi sürecin daha kısa ve sorunsuz tamamlanmasını sağlamaktadır.
8. İHTİYATİ TEDBİR TALEBİMİN UYGULANDIĞINI NEREDEN TALEP EDİLİR?
İhtiyati tedbir talebinin uygulanması, kararı veren mahkemenin yargı çevresinde bulunan veya ihtiyati tedbir konusu mal ya da hakkın bulunduğu yer icra dairesinden talep edilir. Ancak uyarmak gerekir ki hak kayıplarının yaşanmaması açısından ihtiyati tedbir talebinin uygulanması talebi süreci bir avukat vekaletiyle takip edilmelidir.
9. VERİLEN İHTİYATİ TEDBİR TALEBİNE İTİRAZ EDİLEBİLİR Mİ?
Verilmiş olan ihtiyati tedbir talebine itiraz etmek mümkündür. Karşı taraf dinlenmeden verilmiş olan ihtiyati tedbir kararlarına itiraz edilebilir. Aksine karar verilmedikçe, itiraz icrayı durdurmaz. İhtiyati tedbirin uygulanması sırasında karşı taraf hazır bulunuyorsa, ihtiyati tedbirin uygulanmasından itibaren; hazır bulunmuyorsa ihtiyati tedbirin uygulanmasına ilişkin tutanağın tebliğinden itibaren bir hafta içinde, ihtiyati tedbirin şartlarına, mahkemenin yetkisine ve teminata ilişkin olarak, kararı veren mahkemeye itiraz edebilir. Esas hakkında dava açıldıktan sonra, ihtiyati tedbire itiraz hakkında, bu davaya bakan mahkemece karar verilir. İhtiyati tedbire itiraz dilekçesi hazırlanırken usul hukukuna hakim olmak gerekmekte olup hak kaybına uğramamak ve esas dava süresi boyunca kişinin mal varlıklarının üstünde devir ve satış yasağının bulunmasının engellenmesi amacıyla ihtiyati tedbir talebine itiraz sürecinin bir AVUKAT vekaletiyle takip edilmesi önemlidir.
10. İHTİYATİ TEDBİR NE ZAMANA KADAR GEÇERLİDİR?
İhtiyati tedbir kararının etkisi, aksi belirtilmediği takdirde, nihai kararın kesinleşmesine kadar devam eder. Yani mahkemece verilen ilk gerekçeli karardan itibaren hükmün bütün kanun yollarını tüketmesine değin ihtiyati tedbir varlığını sürdürecektir.
11. İHTİYATİ TEDBİR KARARININ UYGULANMASINA İLİŞKİN EMRE UYMAMASININ CEZASI VAR MIDIR?
İhtiyati tedbir kararının uygulanmasına ilişkin emre uymayan veya ihtiyati tedbir kararına aykırı davranan kimse, ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren altı ay içinde şikâyet edilmesi üzerine, altı aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır. Görevli ve yetkili mahkeme, esas hakkındaki dava henüz açılmamışsa, ihtiyati tedbir kararı veren mahkeme; esas hakkındaki dava açılmışsa, bu davanın görüldüğü mahkemedir.
İhtiyati tedbir genel esaslarıyla iş bu yazımızda izah edilmeye çalışılmış olup; yaşanılan hukuki süreçlerde tedbirin talep edilip edilemeyeceği, itiraz süreci gibi hususların kapsamlı bir değerlendirmeye ihtiyaç duymaktadır. Bu sebeple konu ile alakalı sorunuz olması halinde tarafımızla iletişime geçebilirsiniz.