Türk hukukunda Anonim Şirket veya Limited Şirket ortaklarının en önemli yükümlülükleri şüphesiz ortaklığa sermaye koyma borçlarıdır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanun’un (TTK) ilgili hükümlerinde ortaklığa sermaye olarak getirebilecek mal varlığı unsurları örneklendirme suretiyle sayılmıştır.
Türk Ticaret Kanunu madde 342:
VI – Ayni sermaye
1. Ayni sermaye konulabilecek malvarlığı unsurları
MADDE 342- (1) Üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dâhil, malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabilir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz.”
Yukarıda yer verilen düzenlemenin sonucu olarak örneğin üzerinde oturma hakkı bulunan bir taşınmaz veya haciz bulunan bir taşınır ortaklığa ayni sermaye olarak getirilemeyecektir.
- Kanunlarda sayılan ayrıksı durumlar haricinde; ortaklar;
- Para, alacak, kıymetli evrak ve sermaye şirketlerine ait paylar,
- Fikrî mülkiyet hakları,
- Taşınırlar ve her çeşit taşınmaz,
- Taşınır ve taşınmazların faydalanma ve kullanma hakları,
- Kişisel emek,
- Ticari itibar,
- Ticari işletmeler,
- Haklı olarak kullanılan devredilebilir elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve işaretler gibi değerler,
- Maden ruhsatnameleri ve bunun gibi ekonomik değeri olan diğer haklar,
- Devrolunabilen ve nakden değerlendirilebilen her türlü değer,
Ortalığa sermaye olarak konabilmektedir.
İş bu yazımızda Anonim Şirket veya Limited Şirkete bir ortağın Ayni sermaye olarak taşınmaz getirmek istemesi durumunda yürütülmesi gereken usul ve işlemler genel hatlarıyla anlatmaya çalışacağız.
1- AYNİ SERMAYE DEĞER BİÇME
Türk Ticaret Kanunun 343. Maddesinde nakdi olmayan sermaye türleri yönünden Anonim Şirket veya Limited Şirket merkezinin bulunduğu Asliye Ticaret Mahkemesinde ayni sermayeye değer biçilmesiyle ortaklığa sermayenin getirilebileceği düzenlenmiştir.
Türk Ticaret Kanunu madde 343:
2. Değer biçme
MADDE 343: Konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmelere ve ayınlara, şirket merkezinin bulunacağı yerdeki asliye ticaret mahkemesince atanan bilirkişilerce değer biçilir. Değerleme raporunda, uygulanan değerleme yönteminin somut olayın özellikleri bakımından herkes için en adil ve uygun seçim olduğu; sermaye olarak konulan alacakların gerçekliğinin, geçerliğinin ve 342 nci maddeye uygunluğunun belirlendiği, tahsil edilebilirlikleri ile tam değerleri; ayni olarak konulan her varlık karşılığında tahsis edilmesi gereken pay miktarı ile Türk Lirası karşılığı, tatmin edici gerekçelerle ve hesap verme ilkesinin icaplarına göre açıklanır. Bu rapora kurucular ve menfaat sahipleri itiraz edebilir. Mahkemenin onayladığı bilirkişi kararı kesindir.”
2- AYNİ SERMAYENİN DEĞERİNİN TESPİTİ İÇİN GÖREVLİ MAHKEME
TTK 3. Maddesi uyarınca ticari dava tanımı yapılmış ve TTK 5. Maddesi uyarınca da Aksine hüküm bulunmadıkça, dava olunan şeyin değerine veya tutarına bakılmaksızın asliye ticaret mahkemesi tüm ticari davalar ile ticari nitelikteki çekişmesiz yargı işlerine bakmakla görevli olduğu düzenlenmiştir. Bu sebeple ayni sermaye getirilmesi için Asliye Ticaret Mahkemesinde dava açılmalı, Asliye Ticaret Mahkemesinin bulunmadığı yerde Asliye Ticaret Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemesinde öncelikle Ticari Şirketinin Merkezi belirlenmeli ve dava orada açılmalıdır. Örneğin Anonim veya Limited Şirket’in merkezi ANTALYA MERKEZ de ise davanın ANTALYA ASLİYE TİCARET MAHKEMELERİNDE açılması gerekecektir.
3- AYNİ SERMAYENİN DEĞERİNİN TESPİTİ İÇİN YETKİLİ MAHKEME
Türk Ticaret Kanunun yukarıda yer verilen maddesine göre merkezinin bulunduğu Asliye Ticaret Mahkemesinde ayni sermayeye değer biçilmesi için dava açılması gerekmektedir.
4- AYNİ SERMAYENİN DEĞERİNİN TESPİTİ İÇİN MAHKEMEYE BAŞVURU SÜRECİ
Anonim Şirket veya Limited Şirkete ayni sermaye getirmek isteyen ortak Yetkili ve görevli Asliye Ticaret Mahkemesine bir dava dilekçesiyle başvuruda bulunur ve gerekli delilleri de dava dilekçesi ekinde sunar. Asliye Ticaret Mahkemesi tensip taptı tutulduktan sonra taşınmazın niteliği gerektirdiğince bir veya birden fazla bilirkişi görevlendirerek taşınmazın maddi değerinin tespit ettirir.
5-ORTAKLIĞA SERMAYE OLARAK GETİRLMEK İSTENEN TAŞINMAZ DEĞERİ BİLİRKİŞİ RAPORUYLA TESPİT EDİLDİ PEKİ YA SONRA?
TTK 343 maddesinde bilirkişi marifetiyle taşınmazın değeri belirlendikten sonra bu rapora karşı Anonim veya limited şirket kurucularının ve menfaat sahiplerinin itiraz edebileceği düzenlenmiştir. Kanunun bu düzenlemeyle amacı taşınmazın ortaklık adına sermaye olarak tescilinde bu sermaye karşılığının ortaklıkta sahip olunacak payın belirlenmesi önemlidir. Bir diğer önemli husus ise taşınmazın olduğundan daha yüksek bedelle ortaklık adına tescil edilmesi halinde diğer ortakların paylarının daha az belirlenmesi olasılığı gündeme gelebilmektedir. Bu sebeple dava sürecinin veya diğer ortakların bilirkişi raporuna itiraz sürecinde dikkat edilmesi gerekmektedir.
6- TAPU HARCINDAN MUAF OLMASI
TTK hükümlerine uygun şekilde taşınmazın değerinin belirlenmesi ve bilirkişi raporunun kesinleşmesi sonrasında taşınmazın ANONİM VEYA LİMİTED ŞİRKET ADINA TAPUDA TESCİLİ AŞAMASI GÜNDEME GELECEKTİR. Bu noktada tapu tescilinde başvurunun doğru yapılması ve 492 SAYILI HARÇLAR KANUNUNDA yer alan muafiyetten faydalanılması ortaklık adına önem arz ettiği kanaatindeyiz. Normal bir tapu devir ve tescil işleminde taşınmazın değerinden hesaplanan bir harç taraflardan alınmaktayken Harçlar Kanun’unda yer alan istisnai düzenleme uyarınca Ayni sermaye olarak ortaklık adına tescil edilecek taşınmazın devir ve tescil işleminde tapu harçlarından muaf olmaktadır. Buradaki muafiyet harç kapsamıyla sınırlı olmakla döner sermaye bedelini kapsamamaktadır.
İş bu yazımızda Taşınmazın bir Anonim veya Limited Şirkete sermaye olarak getirilmesinde izlenecek usul ve esaslar genel itibariyle izah edilmeye çalışılmış olup süreçte her bir taşınmaz için dikkat edilecek hususlar ayrıdır. Bu sebeple yapılacak olan işlemler hakkında daha detaylı bilgi almak istemeniz halinde tarafımızla iletişime geçmenizi rica ederiz.